Xơ gan cổ trướng Là Gì? – Tìm hiểu 3 nguyên nhân chính

Xơ gan cổ trướng là gì? đây là một biến chứng nghiêm trọng của bệnh xơ gan, trong đó gan bị tổn thương nghiêm trọng, dẫn đến sự tích tụ dịch bất thường trong ổ bụng. Lifamax sẽ giúp bạn hiểu rõ xơ gan cổ trướng là gì, nguyên nhân gây bệnh, các triệu chứng, cách chẩn đoán, điều trị và phòng ngừa, từ đó trang bị kiến thức để bảo vệ sức khỏe gan một cách tốt nhất.

Xơ Gan Cổ Trướng là gì? Bản Chất và Mức Độ Nguy Hiểm

Để hiểu rõ về bệnh xơ gan cổ trướng, trước hết cần nắm bắt bản chất của bệnh xơ gan nói chung. Xơ gan là tình trạng gan bị tổn thương mạn tính, các tế bào gan khỏe mạnh bị thay thế bởi mô sẹo. Quá trình này diễn ra từ từ, qua nhiều năm, khiến gan mất dần chức năng vốn có. Khi xơ gan tiến triển đến giai đoạn cuối, nó có thể dẫn đến nhiều biến chứng nguy hiểm, trong đó có cổ trướng.

Cổ trướng, hay còn gọi là báng bụng, là sự tích tụ dịch trong khoang bụng. Trong trường hợp xơ gan cổ trướng, dịch này thường là dịch thấm, có nồng độ protein thấp. Sự tích tụ dịch này gây ra nhiều khó chịu cho người bệnh, ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống và thậm chí đe dọa tính mạng.

Nguyên Nhân Gốc Rễ: Vì Sao Gan Bị Tổn Thương?

Có rất nhiều nguyên nhân có thể dẫn đến xơ gan, và do đó, dẫn đến xơ gan cổ trướng. Ba nguyên nhân phổ biến nhất bao gồm:

• Viêm gan virus (B, C): Virus viêm gan B và C là những tác nhân hàng đầu gây viêm gan mạn tính, dẫn đến xơ gan sau nhiều năm nhiễm bệnh. Đây là một trong những nguyên nhân phổ biến nhất tại Việt Nam.
• Nghiện rượu: Uống quá nhiều rượu trong thời gian dài có thể gây tổn thương gan nghiêm trọng, dẫn đến xơ gan do rượu. Mức độ tổn thương phụ thuộc vào lượng rượu tiêu thụ và thời gian uống.
• Gan nhiễm mỡ không do rượu (NAFLD) và Viêm gan nhiễm mỡ không do rượu (NASH): Tình trạng này thường liên quan đến béo phì, tiểu đường và rối loạn lipid máu. Gan nhiễm mỡ lâu ngày có thể tiến triển thành viêm gan nhiễm mỡ và cuối cùng là xơ gan.

Ngoài ra, một số nguyên nhân ít gặp hơn có thể gây xơ gan bao gồm:

• Bệnh tự miễn dịch: Viêm gan tự miễn, xơ gan ứ mật nguyên phát (PBC), viêm đường mật xơ hóa nguyên phát (PSC)
• Bệnh di truyền: Bệnh Wilson, bệnh hemochromatosis (ứ sắt trong cơ thể), thiếu alpha-1 antitrypsin
• Thuốc và độc chất: Một số loại thuốc và độc chất có thể gây tổn thương gan.
• Tắc nghẽn đường mật: Tắc nghẽn đường mật kéo dài có thể dẫn đến xơ gan ứ mật.

Mức Độ Nghiêm Trọng: Xơ Gan Cổ Trướng Nguy Hiểm Như Thế Nào?

Xơ gan cổ trướng là một biến chứng nghiêm trọng, cho thấy bệnh xơ gan đã tiến triển đến giai đoạn muộn. Bệnh có thể gây ra nhiều vấn đề sức khỏe nghiêm trọng, bao gồm:

• Khó thở: Dịch cổ trướng có thể chèn ép lên cơ hoành, gây khó thở, đặc biệt khi nằm.
• Nhiễm trùng dịch cổ trướng (viêm phúc mạc nhiễm khuẩn tự phát – SBP): Dịch cổ trướng là môi trường thuận lợi cho vi khuẩn phát triển, dẫn đến nhiễm trùng nghiêm trọng.
• Hội chứng gan thận (HRS): Xơ gan cổ trướng có thể gây suy thận do ảnh hưởng đến lưu lượng máu đến thận.
• Vỡ tĩnh mạch thực quản: Tăng áp lực tĩnh mạch cửa có thể dẫn đến vỡ tĩnh mạch thực quản, gây chảy máu ồ ạt, nguy hiểm đến tính mạng.
• Giảm chất lượng cuộc sống: Cổ trướng gây đau bụng, khó chịu, mệt mỏi, ảnh hưởng đến khả năng vận động và sinh hoạt hàng ngày của người bệnh.

Triệu Chứng và Chẩn Đoán Xơ Gan Cổ Trướng

Việc nhận biết sớm các triệu chứng của xơ gan cổ trướng là rất quan trọng để có thể can thiệp kịp thời.

Triệu Chứng Thường Gặp: Dấu Hiệu Nhận Biết Bệnh

Các triệu chứng của xơ gan cổ trướng có thể khác nhau tùy thuộc vào mức độ nghiêm trọng của bệnh. Một số triệu chứng thường gặp bao gồm:

• Bụng to dần: Đây là triệu chứng điển hình nhất của cổ trướng. Bụng có thể căng phồng, cảm giác nặng nề, khó chịu.
• Tăng cân nhanh: Do sự tích tụ dịch trong ổ bụng.
• Khó thở: Do dịch cổ trướng chèn ép lên cơ hoành.
• Phù chân: Do giảm albumin máu và tăng áp lực tĩnh mạch cửa.
• Mệt mỏi, chán ăn: Do chức năng gan suy giảm.
• Vàng da, vàng mắt: Do bilirubin tích tụ trong máu.
• Tiểu ít: Do thận giữ lại muối và nước.
• Táo bón: Do chức năng ruột bị ảnh hưởng.

Các Xét Nghiệm Chẩn Đoán: Tìm Ra “Thủ Phạm” Gây Bệnh

Để chẩn đoán xơ gan cổ trướng, bác sĩ sẽ thực hiện một loạt các xét nghiệm, bao gồm:

• Khám lâm sàng: Bác sĩ sẽ khám bụng để đánh giá mức độ cổ trướng. Họ cũng sẽ tìm kiếm các dấu hiệu khác của xơ gan, chẳng hạn như vàng da, phù chân, sao mạch (các mạch máu nhỏ hình sao trên da).
• Xét nghiệm máu: Các xét nghiệm máu có thể giúp đánh giá chức năng gan, nồng độ albumin, bilirubin, và các dấu hiệu khác của tổn thương gan. Các xét nghiệm virus viêm gan B và C cũng được thực hiện để xác định nguyên nhân gây bệnh.
• Siêu âm bụng: Siêu âm là một phương pháp chẩn đoán hình ảnh không xâm lấn, giúp đánh giá kích thước gan, cấu trúc gan, và sự hiện diện của cổ trướng.
• Chọc dò dịch cổ trướng: Đây là một thủ thuật xâm lấn, trong đó bác sĩ dùng kim để lấy một ít dịch từ khoang bụng để xét nghiệm. Xét nghiệm dịch cổ trướng có thể giúp xác định nguyên nhân gây cổ trướng, loại trừ nhiễm trùng, và đánh giá mức độ nghiêm trọng của bệnh.
• Sinh thiết gan: Trong một số trường hợp, sinh thiết gan có thể được thực hiện để xác định mức độ tổn thương gan và chẩn đoán các bệnh lý gan khác.

Phân Loại Mức Độ Cổ Trướng: Xác Định Giai Đoạn Bệnh

Mức độ cổ trướng thường được phân loại dựa trên lượng dịch tích tụ trong ổ bụng và các triệu chứng lâm sàng. Việc phân loại mức độ cổ trướng giúp bác sĩ đưa ra quyết định điều trị phù hợp. Các mức độ cổ trướng thường gặp bao gồm:

• Độ 1 (nhẹ): Không có triệu chứng hoặc chỉ có triệu chứng nhẹ, chẳng hạn như bụng hơi to. Dịch cổ trướng chỉ có thể phát hiện được bằng siêu âm.
• Độ 2 (vừa): Bụng to vừa phải, có thể cảm nhận được dịch khi khám bụng. Bệnh nhân có thể có các triệu chứng như khó chịu, đầy bụng, khó tiêu.
• Độ 3 (nặng): Bụng to căng phồng, gây khó thở, khó chịu nhiều. Dịch cổ trướng rất dễ nhận biết khi khám bụng.
• Cổ trướng kháng trị: Tình trạng cổ trướng không đáp ứng với các phương pháp điều trị thông thường, chẳng hạn như thuốc lợi tiểu và chế độ ăn hạn chế muối.

Điều Trị và Phòng Ngừa Xơ Gan Cổ Trướng

Điều trị xơ gan cổ trướng tập trung vào việc kiểm soát các triệu chứng, ngăn ngừa các biến chứng, và làm chậm tiến triển của bệnh.

Các Phương Pháp Điều Trị: Giảm Dịch, Bảo Vệ Gan

Các phương pháp điều trị xơ gan cổ trướng phụ thuộc vào mức độ nghiêm trọng của bệnh và các biến chứng đi kèm. Một số phương pháp điều trị thường được sử dụng bao gồm:

• Chế độ ăn hạn chế muối: Hạn chế lượng muối trong chế độ ăn giúp giảm giữ nước trong cơ thể, từ đó giảm lượng dịch cổ trướng.
• Thuốc lợi tiểu: Thuốc lợi tiểu giúp tăng đào thải muối và nước qua đường tiểu, làm giảm lượng dịch cổ trướng.
• Chọc hút dịch cổ trướng: Thủ thuật này được thực hiện để loại bỏ dịch cổ trướng, giúp giảm triệu chứng khó thở, đầy bụng. Tuy nhiên, dịch cổ trướng có thể tái phát sau khi chọc hút, do đó thủ thuật này thường được kết hợp với các phương pháp điều trị khác.
• Truyền albumin: Truyền albumin có thể giúp tăng áp suất thẩm thấu trong mạch máu, ngăn dịch rò rỉ ra ngoài.
• Ghép gan: Ghép gan là phương pháp điều trị triệt để cho xơ gan giai đoạn cuối.

Phòng Ngừa Bệnh: Bảo Vệ Gan Từ Sớm

Phòng ngừa xơ gan là cách tốt nhất để ngăn ngừa xơ gan cổ trướng. Một số biện pháp phòng ngừa hiệu quả bao gồm:

• Tiêm phòng viêm gan B: Vắc xin viêm gan B có hiệu quả cao trong việc phòng ngừa nhiễm virus viêm gan B.
• Thực hiện các biện pháp phòng ngừa lây nhiễm virus viêm gan C: Tránh dùng chung kim tiêm, dao cạo, và các vật dụng cá nhân khác.
• Hạn chế uống rượu bia: Uống rượu bia có chừng mực hoặc tốt nhất là cai rượu bia hoàn toàn.
• Duy trì cân nặng khỏe mạnh: Giảm cân nếu bạn bị thừa cân hoặc béo phì.
• Kiểm soát các bệnh lý nền: Kiểm soát tốt bệnh tiểu đường, rối loạn lipid máu, và các bệnh lý khác có thể gây tổn thương gan.
• Khám sức khỏe định kỳ: Khám sức khỏe định kỳ giúp phát hiện sớm các bệnh lý gan và có biện pháp can thiệp kịp thời.

Kết luận

Xơ gan cổ trướng là một bệnh lý nghiêm trọng, ảnh hưởng lớn đến sức khỏe và chất lượng cuộc sống của người bệnh. Việc hiểu rõ xơ gan cổ trướng là gì, nguyên nhân gây bệnh, các triệu chứng, cách chẩn đoán, điều trị và phòng ngừa đóng vai trò quan trọng trong việc bảo vệ sức khỏe gan và giảm nguy cơ mắc bệnh. Hãy luôn chủ động chăm sóc sức khỏe gan của bạn bằng cách thực hiện các biện pháp phòng ngừa và thăm khám bác sĩ định kỳ để phát hiện sớm và điều trị kịp thời các bệnh lý gan.